We leven in een tijd waarin discussies vaak verharden tot ‘Wij-Zij denken’. We vormen een duidelijke mening, en wie het niet met ons eens is, lijkt al snel een tegenstander. Juist om in gesprek te gaan met mensen met wie we het in eerste instantie niet eens zijn, werkt Deep Canvassing verrassend goed. Het is een deur-aan-deur gespreksmethode die mensen dichter bij elkaar brengt. Niet door te overtuigen of te debatteren, maar door drie simpele maar krachtige houdingen: nieuwsgierigheid, kwetsbaarheid en eerlijkheid.
Een Deep Canvassing gesprek bestaat uit een concreet aantal stappen die ons helpen om met deze houding gesprekken te voeren. Ben je benieuwd naar de concrete stappen? Schrijf je in voor een training Deep Canvassing. Tijdens deze training maken we vrijwilligers vertrouwd met de Deep Canvassing-methodiek voor het voeren van deur-aan-deur gesprekken binnen ons project ‘1001 Gesprekken voor Klimaatbetrokkenheid’.
Nieuwsgierigheid: Luisteren zonder oordeel, ook al ben je niet neutraal.
Een goede Deep Canvasser stelt vooral vragen. “Hoe is dat voor jou?” of “Heb je zelf weleens zoiets meegemaakt?”. Radicale nieuwsgierigheid is de motor die een gesprek vooruit helpt. Als je alleen luistert om te reageren, voelt je gesprekspartner dat direct. Pas wanneer je echt luistert om te begrijpen, en je eigen oordeel even parkeert, ontstaat er ruimte. Voor veel mensen is dat nieuw, bijna ontwapenend.
Tijdens één van onze gesprekken ontmoetten we bijvoorbeeld een man die zei: “Ik geloof niet in die klimaatonzin. CO2 is juist goed voor de planeet. Ik heb er veel over gelezen, als je wilt kan ik je de tabellen laten zien.” In plaats van in discussie te gaan over cijfers, stelden we hem persoonlijke vragen. Toen bleek dat hij op zijn werk zelfs een verbod had gekregen om nog over klimaat te praten. Als kind had hij veel angst gevoeld voor het gat in de ozonlaag, steeds met het idee dat de wereld morgen zou kunnen vergaan. Op een gegeven moment had hij zich afgesloten. Tegelijkertijd gaf hij duidelijk veel om natuur: met zichtbare woede vertelde hij bijvoorbeeld over zijn buurman die pesticiden gebruikt.
Normaal hebben we de neiging te stoppen met luisteren zodra iemand iets zegt waar we het niet mee eens zijn. Maar wanneer we wél nieuwsgierig blijven luisteren, merken we dat veel mensen tijdens een gesprek echt openbloeien. Het gebeurt vaak dat onze gesprekken daardoor 20 tot 30 minuten duren. We zijn altijd eerlijk over ons eigen standpunt en bevestigen schadelijke meningen niet. Maar we maken wel ruimte om het verhaal van de ander werkelijk te begrijpen.
Kwetsbaarheid: Je eigen verhaal verbinden aan gedeelde waarden.
De gesprekken vragen ook iets van de Deep Canvasser. Het is geen interview, maar een uitwisseling. Dat betekent: ook je eigen verhaal delen, mét de twijfels en emoties die daarbij horen. Kwetsbaarheid is spannend, want je laat iets van jezelf zien. Maar precies dat maakt de ander vaak bereid om ook kwetsbaar te zijn.
Zo spraken we een dertiger die, zoals hij zelf zei, in “een niet zo goed bedrijf” werkte. Veel stond hij daar niet bij stil: hij moest nu eenmaal zorgen voor zijn kinderen en had het gevoel weinig keuze te hebben. In plaats van dat te veroordelen, vertelde één van onze Deep Canvassers iets uit haar eigen leven. Voor haar was de geboorte van haar kind juist een kantelpunt: het maakte haar nog vastberadener om zich in te zetten voor het klimaat en voor sociale bewegingen. Dat persoonlijke voorbeeld gaf een nieuwe laag aan het gesprek. Ineens ging het niet meer alleen over klimaatvriendelijke keuzes, maar over wat het betekent om ouder te zijn, verantwoordelijkheid te voelen en angst te ervaren voor de toekomst van je kinderen.
Op die manier gebruiken we verhalen om te kunnen verbinden op gedeelde waarden. Het gaat er niet om dat we alles zeker weten of het perfecte antwoord hebben. Het gaat erom dat we onze eigen ervaringen durven delen en zo laten zien wat voor ons belangrijk is. Dat is soms een beetje zoeken: het vraagt veel luisterkracht en ook een beetje lef.
Eerlijkheid: Ongemak gebruiken als ingang tot verbinding.
Tenslotte is er eerlijkheid. We bellen aan zonder oordeel, maar zijn niet neutraal als het gaat om de klimaatcrisis. We nemen zelf ook stelling in, en juist die openheid schept vertrouwen. We zijn geen neutrale gesprekspartner, maar mensen met overtuigingen en emoties. Eerlijkheid gaat ook over het durven benoemen van diepere lagen in een gesprek. Dat kan spannend zijn, maar precies dat maakt een gesprek vaak betekenisvol.
Zo belden we ooit aan bij een huis met een grote zwarte auto op de oprit. Een man deed open en wilde de deur al dicht gooien zodra hij het woord klimaat hoorde. Hij barstte los: over de industrie, over verandering, over ‘klimaatextremisten’. Hij was kritisch op mensen die meeliepen in klimaatbetogingen. Het vraagt dan veel moed en eerlijkheid om te zeggen: “Goh… Best wel spannend om het te zeggen, maar wij zijn misschien wel de mensen waar u zo boos over bent. Wij doen ook weleens mee aan klimaatbetogingen.” Toch deden we het, en daarna konden we in gesprek: over de verschillende bubbels waarin we leven, over hoe wij hem ook misschien wel ‘klimaatontkenner’ zouden durven noemen, over polarisatie. Het werd toch nog een verbindend gesprek.
Op die manier gebruiken we eerlijkheid om de ander niet te hoeven laten raden naar onze mening, en soms ook om de lucht te klaren. Het gaat erom dat we open zijn over wie we zelf zijn en waar we voor staan.
Waarom dit werkt
Als het lukt om nieuwsgierig, kwetsbaar én eerlijk te zijn in een Deep Canvassing gesprek, gebeurt er iets bijzonders. De ander voelt zich gehoord, niet aangevallen. Jezelf kwetsbaar opstellen zorgt ervoor dat je een connectie kunt opbouwen. En eerlijkheid geeft het gesprek een solide basis. Zo wordt een gepolariseerd thema ineens een gezamenlijk onderzoek in plaats van een strijd, waardoor er ook ruimte ontstaat om van mening te veranderen.
Aan de andere kant is Deep Canvassing ook niet magisch. Het kost tijd, energie en lef. Het vergt ook oefening, we merken dat de meeste Deep Canvassers ongeveer 10 gesprekken nodig hebben om de methode onder de knie te krijgen.
Wil jij met ons een keer komen oefenen in het voeren van dit soort gesprekken? Schrijf je in voor een training Deep Canvassing. Tijdens deze training maken we vrijwilligers vertrouwd met de Deep Canvassing-methodiek voor het voeren van deur-aan-deur gesprekken binnen ons project ‘1001 Gesprekken voor Klimaatbetrokkenheid’.
Siri is projectmedewerker voor het KlimaatContact project 1001 Gesprekken voor Klimaatbetrokkenheid, waarbij we de Deep Canvassing methode gebruiken om deur-aan-deur gesprekken te voeren. Dat project kunnen we uitvoeren dankzij een subsidie van de Vlaamse overheid.
